Problemy ze wschodem kukurydzy zazwyczaj występują w newralgicznych miejscach, na ograniczonym areale plantacji. Problem zaczyna się, kiedy wschody nie przebiegają prawidłowo na większych obszarach, a w konsekwencji zmniejsza się wysokość plonu, zielonej masy i ziarna. Następuje nadmierny rozrost chwastów i erozja gleby. Czasami, w ekstremalnych przypadkach, braki lub ograniczone wschody występują na całych plantacjach. Zjawisko ma miejsce lokalnie i zdarza się raz na kilka lat.
Kukurydza jest rośliną stosunkowo łatwą w uprawie i niewymagającą specjalnych warunków. Aby plony były zadowalające, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach siewu i pielęgnacji, a przede wszystkim mieć świadomość, jakie czynniki wpływają na obniżone zbiory.
Jakie są przyczyny problemów ze wschodem kukurydzy?
Przyczyn problemów ze wschodem kukurydzy jest kilka i łatwo można im zapobiec.
Nieodpowiednie ziarno
W około 30% przypadków za nieprawidłowe wzrastanie rośliny odpowiada nieodpowiednio dobrane ziarno kukurydzy dobrane do zasiewu. Najlepiej sprawdza się materiał siewny z pokolenia F1 (czyli z roku poprzedniego), rzadziej stosuje się pokolenia F2 lub F3 (które pochodzą z samoreprodukcji i mają bliżej nieokreślone właściwości produkcyjne). Najbezpieczniej jest używać ziaren od sprawdzonego producenta, odpowiednio szczelnie zapakowanych i opatrzonych etykietą z najważniejszymi parametrami.
Zaleca się sprawdzenie materiału siewnego. Nasiona kukurydzy wykłada się na wilgotną gazę np. na talerzu i w stałej temperaturze (oko. 20 st. C) przez 2-3 tygodnie obserwuje się ich wzrost.
Problematyczne podłoże
Kukurydza jest rośliną mało wymagającą, niemniej w niektórych przypadkach gleba i jej ukształtowanie może mieć znaczący wpływ na wschody materiału siewnego.
W przypadku gleb lekkich i szybko przesuszających się, ziarniaki mogą wymierać zaraz po wykiełkowaniu (z powodu zbyt małej ilości wody). Na glebach ciężkich, łatwo zeskorupiających się, kiełkujące rośliny mogą mieć problemy z przebiciem się przez wierzchnią warstwę gleby.
Usytuowanie i rzeźba terenu ma duże znaczenie na wschód roślin. W przypadku nadmiernego zadrzewienia terenu siewnego może dojść do zacienienia powierzchni albo wysuszenia gleby (za co winę ponoszą systemy korzeniowe drzew). Jeśli powierzchnia jest nierówna, blisko cieków wodnych, istnieje spore ryzyko gromadzenia się wody i w konsekwencji gnicia ziarniaków.
Jeśli kukurydza stosowana jest jako przesiew, czyli jeśli np. wcześniej na polu uprawnym był rzepak, ale został uszkodzony przez nieodpowiednie temperatury, należy pamiętać, że w glebie mogą znajdować się herbicydy, którymi uprzednio nawożona była gleba. Herbicydy mogą być fitotoksyczne dla ziaren kukurydzy i spowolnić lub całkowicie zahamować jej wzrost.
Zbyt wczesny lub zbyt późny termin siewu
Kukurydzę co do zasady wysiewa się od połowy kwietnia do początku maja. Kukurydza jest rośliną ciepłolubną i lokalne przymrozki, spadki temperatur czy niedostatecznie ogrzana gleba (poniżej 8-10 stopni Celsjusza) może osłabić nasiona kukurydzy i narazić na ataki organizmów szkodliwych. Dodatkowo stres rośliny związany z temperaturą może znacząco spowolnić jej wzrost.
Za płytki lub za głęboki siew
Optymalna głębokość siewu dla nasion kukurydzy to 5-8 cm w glebach lekkich i 3-5 cm w glebach ciężkich. Zbyt głęboki siew wiąże się z narażeniem ziarniaków na niskie temperatury, przy zbyt płytkim istnieje ryzyko, że nasiona zostaną wypłukane przez deszcze lub zniszczone przez zwierzynę.
Źle dobrane zabiegi pielęgnacyjne i nieodpowiednie nawożenie lub jego brak
Pola kukurydzy rzadko są odchwaszczane czy zaprawiane, a jeśli jest już ten zabieg wykonywany, to powinno się go wykonywać profesjonalnymi zaprawiarkami. Nadmierne odchwaszczanie przerzedza uprawy i może prowadzić do zakłócenia systemów korzeniowych siewek.
Jeśli dawka nawozów jest zbyt wysoka, może dojść do fitotoksycznego oddziaływania preparatu na nasiona kukurydzy i utrudnić kiełkowanie. Dodatkowo przy nieodpowiedniej technice nawożenia ziarniaki mogą ulec „spaleniu” i w ogóle nie dać plonów. Na słabo zawilgoconej glebie nawóz długo się rozpuszcza, a w konsekwencji zasala korzenie roślin. Zasolenie powoduje wolniejsze pobieranie substancji odżywczych z gleby i spowolnienie jej wzrostu.
Czynniki pogodowe
Susze, przymrozki, podtopienia- czynniki atmosferyczne i konsekwencje z nich wynikające mogą zubożyć plony. Szczególnie niebezpieczne są ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak gradobicia, nawałnice czy wichury.
Organizmy szkodliwe
Szczególnie niebezpieczne dla upraw kukurydzy są agrofagi w glebie, czyli grzyby, które powodują rozwój zgorzeli siewek. Sprzyjają temu nieodpowiednie warunki glebowe i atmosferyczne, a także nieodpowiednio dobrane ziarno (z zarodnikami grzybów). Aby przeciwdziałać rozwojowi grzybów stosuje się fungicydy.
Należy również pamiętać o szkodnikach niszczących siewy, takich jak: pędraki, drutowce, larwy śmietki kiełkówki, larwy pioniarki zbożówki, larwy stonki kukurydzianej czy rolnice. Ziarna mogą być wydziobywane przez ptaki, a uprawy niszczone przez dziki.
Chwasty pobierają substancje odżywcze niezbędne do prawidłowego wzrostu kukurydzy i niejednokrotnie zacieniają glebę.
Reasumując, chcąc uniknąć problemów ze wschodem kukurydzy należy pamiętać przede wszystkim o odpowiednio dobranej odmianie rośliny, przeprowadzić odpowiednie analizy przedsiewne i częste obserwacje od początku zasiewu. Prawidłowe nawożenie kukurydzy i jej odpowiednia pielęgnacja znacząco wpłynie na obfitość i jakość plonów.