Staw kolanowy jest jednym z największych stawów ludzkiego ciała. Jego prawidłowa praca jest niezwykle ważna, ponieważ warunkuje ona możliwość poruszania się i normalnego funkcjonowania. Niestety, ze względu na swoją budowę, a także lokalizację w ciele, jest on stawem mocno narażonym na urazy. Równie często jak uszkodzeniom mechanicznym, stawy kolanowe ulegają zmianom zwyrodnieniowym, które ograniczają ich ruchomość i sprawność.
Budowa stawu kolanowego
Kolano należy do stawów zawiasowych, czyli wykonujących tylko ruchy zginania i prostowania. W przeciwieństwie do stawów obrotowych, zakres ruchu kolan nie obejmuje przesuwania się w bok. Zapobiegają temu więzadła poboczne, piszczelowe oraz strzałkowe, które utrzymują prawidłowe położenie i stabilizację stawu. Kolejnym elementem są więzadła krzyżowe tylne – PCL i przednie – ACL. Więzadło krzyżowe tylne zabezpiecza przed nadmiernym przesunięciem piszczeli i dzięki temu ogranicza zakres ruchu zgięcia lub wyprostu stawu. Więzadło krzyżowe przednie również zmniejsza maksymalne zgięcie i wyprost a także utrzymuje prawidłowy tor ruchu stawu i ogranicza ryzyko koślawienia i szpotawienia kolana w czasie jego pracy.
Prawidłowa praca stawu
Aby zminimalizować ryzyko uszkodzenia stawu, wszystkie elementy stabilizujące oraz warunkujące jego prawidłowe funkcjonowanie muszą znajdować się w równowadze. Ważna jest zarówno budowa anatomiczna, jak i biomechanika kolana. Więzadła stanowią główny element stabilizujący staw podczas ruchu, który zapewnia jego prawidłowe ułożenie na każdym etapie danej pracy. Ważna jest nie tylko ich grubość i struktura, ale także kierunek przyczepu więzadeł, oraz ich położenie względem siebie. Jakikolwiek uraz w obrębie struktur, jakimi są więzadła, zarówno poboczne, jak i krzyżowe, będzie powodował utratę stabilności stawu i zaburzenia w jego fizjologicznym funkcjonowaniu.
Uszkodzenia więzadeł
Jednymi z częściej występujących dysfunkcji kolan są urazy w obrębie więzadeł. Klasyfikuje się trzy stopnie uszkodzenia. Są to:
- nadciągnięcie- czyli przerwanie niewielkiej ilości włókien
- naderwanie- uszkodzenie większej ilości włókien, powodujące zarówno ból, jak i upośledzenie funkcjonowania
- całkowite zerwanie- powodujące niestabilność i zaburzenie ruchomości stawu
Izolowane uszkodzenie tylko więzadła krzyżowego tylnego, ma miejsce stosunkowo rzadko i dotyczy głownie osób aktywnych fizycznie. Tego typu uszkodzenie powstaje najczęściej na skutek bezpośredniego, gwałtownego urazu, takiego jak uderzenie w przednią część kości piszczelowej. Może to mieć miejsce podczas uprawiania sportu, np. piłki nożnej. W wyniku silnego przeprostu czy upadku na zgięte kolano, również może dojść do zerwania więzadła krzyżowego tylnego.
Leczenie i rehabilitacja
W zależności od stopnia uszkodzenia więzadła, leczenie może obejmować postępowanie farmakologiczne, czyli włączenie odpowiednich leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a także rehabilitację, a więc zastosowanie zabiegów z zakresu fizjoterapii i masażu, mających na celu przywrócenie biomechaniki kolana. W przypadku najpoważniejszych urazów konieczne może być leczenie operacyjne, obejmujące rekonstrukcję więzadła. Zabiegi chirurgiczne wykonywane są przede wszystkim u osób młodych i aktywnych fizycznie, nieposiadających żadnych przeciwwskazań do operacji.
Podsumowując, postępowanie po zerwaniu więzadeł, zależy od stopnia urazu, oraz od wieku, aktywności fizycznej, i ogólnej kondycji zdrowotnej pacjenta.